Popularne posty

sobota, 19 marca 2016



                         
  Rozdział 7                         


                              TROCHĘ NADZIEI

     Przez pierwszy tydzień wszyscy żyliśmy nadzieją, że to nie potrwa długo, że władze opamiętają się i gdzieś, ktoś dokona weryfikacji, w wyniku której, po prostu, zaczną nas zwalniać do domów. Każdy z nas miał przekonanie o własnej niewinności. Liczyliśmy na to, że Jaruzelski wykorzysta stan wojenny po to, aby rozprawić się z „partyjnym betonem” i nieuczciwymi działaczami partii, że oczyści teren pod reformy polityczne i społeczne, a nasze miejsca w ośrodkach odosobnienia zajmą oportunistyczni dyrektorzy zakładów i przedsiębiorstw wskazani przez „Solidarność”, którzy właśnie byli przyczyną napięć i protestów nasilających się przez ostatnie miesiące w różnych regionach Polski. Jak naiwne były te przypuszczenia, mieliśmy przekonać się niebawem.
     Tymczasem zaczęliśmy „organizować” sobie życie obozowe. Przede wszystkim przyjęliśmy za fakt oczywisty nasza sytuację. Pan Bóg wyposażył naturę człowieka w zdolność przystosowywania się do różnych, nieprzewidzianych sytuacji. Instynkt przetrwania towarzyszył ludzkości od najdawniejszych czasów i dlatego ona istnieje mimo przeróżnych kataklizmów.
     Z więźniami, którzy donosili nam posiłki, prędko nawiązaliśmy swoiste kontakty. Oni dostawali od nas paczki herbaty, z której parzyli swój „mocny czaj”, w zamian dostarczali nam przemycane z warsztatów więziennych brzeszczoty, kable i inne zamawiane rzeczy, m.in. koszule i czapki więzienne, zupełnie nowe trzewiki, ścierki, ręczniki, prześcieradła.
    Brzeszczoty i kable potrzebne nam były do produkowania tzw. „betoniarek”, czyli grzałek do gotowania wody, które podłączaliśmy do oprawek lamp sufitowych (gniazdek elektrycznych oraz kontaktów w celi nie było) i w ten sposób gotowaliśmy w litrowych słoikach wodę na herbatę, a później na kawę, która wówczas była cennym, „prezentowym” luksusem. Gotowanie trwało dosłownie kilka minut, ale urządzenie to huczało niesamowicie, co z bulgotem gotującej się wody przypominało głos pracującej betoniarki. Gdy ta praktyka przeniosła się na inne cele, wówczas nie wytrzymywała instalacja elektryczna. Niektórzy wytwarzali łuk elektryczny (bo na tym polegała cała tajemnica działania „betoniarki”) za pomocą dwóch żyletek oddzielonych od siebie zapałkami i podłączonych do kabla. Dużo tego sprzętu traciliśmy podczas „kipiszów” ( nagłych rewizji), ale zawsze więźniowie dostarczali nam nowe materiały.
       Zbliżały się święta Bożego Narodzenia. Dla nas i dla naszych najbliższych najbardziej smutne święta. Liczyliśmy jednak do ostatniej chwili, że ten koszmar skończy się dla nas przed nimi. W miarę upływu czasu ta nadzieja przybierała na sile, zwłaszcza, że wreszcie pojawili się funkcjonariusze SB, przywożąc zwolnienia z internowania dla dwóch naszych kolegów, prawdopodobnie internowanych omyłkowo. Skoro taka wieść się rozeszła, również każdy z nas zaczął uważać, że jego internowanie jest pomyłką. Potęgowało to tylko nadzieję na rychłe zwolnienie i koniec „wojny polsko-jaruzelskiej”. Zaczęliśmy wypatrywać funkcjonariuszy SB jako naszych „wybawicieli” i każdy z nas oczekiwał, że tym razem „to właśnie ja będę owym szczęśliwcem, idącym na wolność, do rodziny, do najbliższych”. To pełne nadziei oczekiwanie pozwalało przetrwać wszystkie niedogodności życia obozowego, ale z drugiej strony, każdorazowy zawód - gdy wyszedł na wolność ktoś inny a nie ja, albo, gdy w tym dniu nikt z esbeków nie pojawił się – pogłębiał tylko stan depresji, w którą co chwilę ktoś z nas popadał.
    Depresję potęgowały codzienne „audycje” nadawane przez więzienny radiowęzeł. Każdego dnia, regularnie dobijano nas komunikatem o wprowadzeniu stanu wojennego, o zagrożeniach dla „porządku publicznego i spokoju społecznego” ze strony „ekstremy solidarnościowej”. Dodatkowo „wypowiadały się” dyżurne w takich okazjach baby, cieszące się z tego, że „dzięki mądrej decyzji towarzysza generała Jaruzelskiego będzie teraz spokój, bo one tak bardzo martwiły się o los Polski i swoich dzieci oraz wnuków”. Niestety, mogliśmy tylko rzucać butami w głośnik, bowiem radiowęzła nie dało się wyłączyć.
     Na parę dni przed świętami przybył stary funkcjonariusz milicji w randze kapitana, którego znałem jeszcze z okresu swego dzieciństwa jako sierżanta, gdy pod oknem mojego domu (budynku czteroklasowej wiejskiej szkoły) zatrzymywał jadące w okresie przedświątecznym samochody i furmanki, rekwirując wiezione z lasu choinki. Teraz przyjechał, aby uzupełnić jakieś dane osobowe każdego z nas. Kiedy przyszła kolej na mnie, poprosiłem go o dostarczenie do mojego domu kartek żywnościowych, które znalazłem w kieszeni swej marynarki? Czym były one dla każdej polskiej rodziny w tych czasach, nie muszę przypominać. Zbliżały się święta, a jedyny „dokument „ uprawniający do zakupu wędlin, cukru, papierosów i alkoholu znajdował się w mojej kieszeni, ponad sto kilometrów od domu, w więzieniu. Oczywiście, funkcjonariusz przyrzekł natychmiast te kartki dostarczyć mojej żonie. Jak się później dowiedziałem, uczynił to zaraz następnego dnia, wczesnym rankiem, poprzez swojego podwładnego.
    Ostatniego dnia przed wigilią nikt z esbeków już nie przyjechał, a nas coraz bardziej ogarniał nastrój zupełnej apatii. Umilkły rozmowy, każdy siedział w swej celi markotny, jakby nieobecny duchem, drażliwy, gotowy wybuchnąć w każdej chwili.
    Również mnie opuszczały resztki nadziei. Nie mogłem znaleźć sobie miejsca, więc siedziałem na taborecie, lub leżałem na pryczy, gapiąc się w okno i uciekając myślami do domu, do żony, dzieci, teściowej, do rodziców. Wyobrażałem sobie, co w tej chwili mogą robić. Wyobrażałem sobie na podstawie wspomnień z minionych lat: ubieranie choinki, sprzątanie, pomoc w przyrządzaniu potraw wigilijnych (moja specjalnością było przyprawianie barszczu czerwonego i przyrządzanie karpia). Nie uświadamiałem sobie, że ta wigilia w mojej rodzinie będzie zupełnie inna w tym roku.

19 komentarzy:

  1. Takie to Tomku było świętowanie. Ci co na górze świętowali po swojemu na wigilie jedli pieczonego świniaka czy indyka, nie martwili się o losy innych. Tak sobie myślę o tych internowanych omyłkowo... Mniejsza o to jak zawsze z szacunkiem i ciekawością czytam twoją historie.

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Tak prosto i realistycznie opisuje Pan swoje przeżycia z okresu aresztowania i internowania, że chwytają za serce. Myślę, że powinien Pan postarać się je wydać dla naszych dzieci i wnuków, a przede wszystkim dla historii(bo czas zaciera pamięć i ślady).

      Usuń
  2. Co ciekawe, Damianie, jeden z tych omyłkowo internowanych, nosił imię i nazwisko aktywnego działacza "Solidarności " zakładowej i okazał się rezerwistą ZOMO

    OdpowiedzUsuń
  3. AKURAT W OKRESIE PRZEDŚWIĄTECZNYM JESTEŚMY I TYM MBARDZIEJ można sobie wyobrazić co przeżywaliście ... wyrwani z domu i przerażająco samotni, bo przecież to na święta wszyscy przystają, nabierają oddech i są dla siebie ... Ja pamiętam taką wigilię w stanie wojennym , akurat mój braciszek dostał powołanie do wojska, wiedzieliśmy , że są na poligonie, w lesie bo podchorążych wywozili z miasta, bali się nieposłuszeństwa ... ech młodziutka żona i my ... i opłatek ... u nas jest tradycja przekładania opłatka miodem , wtedy zamiast miodu były łzy ...

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Haniu, to były najsmutniejsze święta , o czym będzie w następnym odcinku. Obraz Jacka Malczewskiego "Wigilia na Syberii" chyba najlepiej ilustruje ten nastrój, nasze przeżycia

      Usuń
  4. Witaj Tomu.
    Znam te uczucie, gdy się oczekuje na cud, który nie nastąpi.
    U nas na taką grzałkę samoróbkę nazywano buzałką, bądz buzałą, później buzuki, ale była też w obiego nazwa betoniara, ale razem ze słoikiem. Właczyć (zasypać) betoniarę to było parzenie czaju.
    Niewesołe to były czasy.
    Teraz też mam oryginalne buzuki, taki ruski kubek z elektrodami na spodzie i szykownym kablem. Biorę ją na wędrówkę, bo jak jest słabsze napięcie w schroniskach, to grzałka kiepsko działa.
    Pozdrawiam serdecznie.
    Michał

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Michale, także i tej nazwy "buzałka" używano w obozie.Czaj parzyli więźniowie, u nas tylko tą wodą z dużego słoika zalewało się herbatę lub kawę.

      Usuń
  5. TROCHĘ KIEPSKĄ MAMY LATOŚ WIOSNĘ ...
    ale w piątek ma już być prawdziwa :-)
    wiosennie pozdrawiam

    OdpowiedzUsuń
  6. Witaj Tomku.Ciężko wytrzymać w celi ,rozmyślając o rodzinie.Zbliżają się święta,Ty w takich warunkach,serce pęka z żalu.Nikt pewnie nie pomyślał o Was ,by umilić ten czas świąteczny.Dobrze ,że wspomagaliście się wzajemnie z więźniami.Najgorsze były oczekiwania ,jak piszesz.Nadzieja daje siły,ale jak coś zawodzi,człowiek w takim otoczeniu staje się wypalony ,rozżalony i opuszczony.Ciężko walczyć z psychiką ,kiedy nie widać zmian na lepsze.Ale dobrze ,że w jednej celi było Was kilku ,to pomagało przetrwać wszelakie zło.Pozdrawiam cieplutko::))

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Danusiu, siostry pomyślały i przysłały opłatki. A jak było, to w następnym odcinku

      Usuń
  7. Warto wierzyć w ludzi. Stary funkcjonariusz milicji w randze kapitana, okazał się człowiekiem. Jesteśmy w okresie przedświątecznym i aż nie chcę pomyśleć, że teraz jest wprowadzany taki stan...
    Serdecznie pozdrawiam:)

    OdpowiedzUsuń
    Odpowiedzi
    1. Dziękuję Łucjo. Tego funkcjonariusza spotykam czasem na ulicy. Dziś to już staruszek

      Usuń
  8. Takie wspomnienia wracają falami, nawet gdy spełnia się nadzieja.
    Zawsze czegoś oczekujemy, a w trudnych warunkach każdy myśli o bliskich i domu rodzinnym, szczególnie święta wywołują nostalgię za domem, za bliskimi. Ból z powodu rozstania jest gorszy od wszelkich niewygód.
    Taka sytuacja była sprawdzianem dla każdego skazanego. W Twoich słowach, Tomku, historia tamtego okresu jak najbardziej ciągle żywa, aktualna. Takie zapiski są cenne dla przyszłych pokoleń.
    Pozdrawiam przedświątecznie i już, życzę wstępnie, radosnych Świąt Zmartwychwstania Pańskiego , Tobie i Rodzinie, ( tak na wszelki wypadek, gdyby coś się stało z dostępem do internetu czy z innej przyczyny) - Krystyna

    OdpowiedzUsuń
  9. Tomaszu!
    Tobie i Twoim bliskim życzę by nadchodzące święta były czasem radości, udanych spotkań z Rodziną i Przyjaciółmi, ciepła, odpoczynku i wszystkiego co najlepsze.
    Łucja

    OdpowiedzUsuń
  10. Panie Tomaszu, życzę Panu i Pańskim Bliskim zdrowych i pięknych Świąt Wielkiej Nocy. Alleluja!

    adam

    OdpowiedzUsuń
  11. Super to zostało opisane. Pozdrawiam.

    OdpowiedzUsuń
  12. Bardzo ciekawie napisane. Jestem pod wielkim wrażaniem.

    OdpowiedzUsuń